Professor Richard Gardner over het ouderverstotingssyndroom (PAS) tijdens zijn toespraak in de Grote Kerk van Breda in 1999

Effectieve handhavingswetgeving en strafmaatregelen door de rechtbank zijn de enige remedie tegen het ouderverstotingssyndroom stelde Richard Gardner al in juni 1999 tijdens zijn lezing in de Grote Kerk in Breda:

“What I say about the cure of PAS, is that the legislators empower the judges to impose penalties - meaningfull and humane penalties - on PAS inducing parents, regardless of the gender of the parent. This is the only cure that I know of!”

Professor Richard Gardner; 24 Juni 1999, Grote Kerk, Breda.

Luister live naar het originele audiofragment uit de toespraak van Professor Richard Gardner in de Grote Kerk van Breda op 24 juni 1999

Toespraak van Professor Richard Gardner over het Parental Alienation Syndrome (PAS) te Breda op 24 juni 1999

Toespraak uitgesproken door Richard Gardner op de 1e congresdag "Het belang van het Kind, van toverformule naar hanteerbare definitie", georganiseerd ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van Stichting Kind en Omgangsrecht door het Ministerie van Justitie, Stichting Kind en Omgangsrecht en het Platform SCJF

Waarschuwing vooraf:

Onderstaande vertaling van de door Professor Richard Gardner in het Engels gegeven toespraak, is de enig beschikbaar gemaakte vertaling van het Nederlandse Ministerie van Justitie dat de haar toegezonden originele Engelse spreektekst van Richard Gardner - alsook de door hem ten behoeve van de congresdeelnemers aan dit Nederlandse ministerie als mede-organisator van het congres toegestuurde basisbronnen en achtergronddocumenten waarvan Richard Gardner in zijn toespraak gewag maakt - nooit heeft vrijgegeven.

Inleiding

Toen ik een student was op de middelbare school, gaf een van mijn leraren richtlijnen voor het schrijven van een recensie. Hij vertelde: Vertel wat je gaat zeggen, zeg het en vertel dan wat je hebt gezegd. En dat verbeterde mijn cijfers. Het is een goed uitgangspunt.

Ik ga u dan ook vertellen wat ik ga zeggen, namelijk dat de wetgevers rechters het gezag kunnen geven om de ziekte Parental Alienation Syndrome (PAS) te genezen en te voorkomen. Als de wetgevers dit gezag niet aan de rechters toekennen, zal de ziekte groeien en om zich heen grijpen.

De mensen in jullie land hebben een betere uitgangspositie dan wij in de Verenigde Staten, omdat jullie kunnen leren van de fouten die wij hebben gemaakt.

Ik heb twee jaar in Europa gewoond, van 1960 tot 1962; toen ik in Duitsland woonde was ik in militaire dienst. Ik heb gedoceerd in vele Europese landen, onder andere als gastdocent in St. Petersburg.

Zoals generaal Eisenhouwer ooit zei: “De verenigde Staten is het grootste land in de wereld”. Ik denk dat daar een grote waarheid in schuilt; wellicht zijn we erg moedig, maar we hebben ook veel fouten gemaakt. Slechte gewoonten beginnen bij ons en jullie nemen deze een paar jaar later over. Ik ga jullie dan ook vertellen wat er in de Verenigde Staten speelt en geef jullie hetzelfde advies als ik aan de mensen in de VS heb gegeven.

We zullen wel zien hoe een en ander in elkaar past als ik aan het vertellen ben.

Ik wil beginnen om u meer te vertellen over PAS en wat ik ermee bedoel.
PAS is een syndroom. Wat is de definitie van syndroom? In de medische wetenschap is een syndroom een groep van symptomen die bij elkaar mogen worden geplaatst omdat ze zich gezamenlijk voordoen. Een goed voorbeeld van een syndroom is Downs syndroom, waarin een combinatie van een geestelijke handicap en een gezichtsuitdrukking die lijkt op die van Aziatische mensen. De kinderen met dit syndroom hebben ook allemaal een relatief korte vijfde vinger.Tegenwoordig weten we dat dit syndroom een genetische afwijking betreft, het is een cluster van symptomen die samen aanwezig zijn en dit cluster wordt dan syndroom genoemd.

Ik ga u iets vertellen over het syndroom, de symptomen en wat er aan gedaan kan worden.

Ik houd me bezig met kinderpsychiatrie sinds mijn late schooljaren eind jaren ‘50, meer dan 40 jaar geleden. Sinds begin 1960 heb ik me daarbij ook bezig gehouden met ouderlijk gezag- en zorgzaken en ik heb de evolutie geobserveerd van bepaalde ontwikkelingen. Ik had PAS nog nooit gezien tot ongeveer 15 jaar geleden. Dus van de laat 50-er en begin 60-er jaren tot begin 80-er jaren zag ik geen PAS. Ik zag het pas begin 1980 en schreef mijn eerste artikel hierover in 1985, waarna het probleem steeds groter is geworden. Ik zal een definitie geven van PAS. PAS is een verstoring die alleen en exclusief ontstaat in een dispuut om het gezag en de zorg over een kind. Ik heb nog geen zaak gezien waarin er geen sprake was van een gezags- of zorgkwestie.

Meestal gaat het om de vader en de moeder, soms om de grootouders. Maar het gaat altijd om een gezags- of zorgkwestie.

Het gaat om twee componenten.

• Ten eerste is er sprake van het systematisch hersenspoelen van het kind, een campagne van denigreren van de ene ouder door de andere ouder.
• De tweede component, en dit is erg belangrijk, is de eigen bijdrage van het kind.

Het gaat dus om deze twee componenten samen, die de term PAS rechtvaardigen. Als het alleen maar programmeren betrof dan had ik het zo genoemd, maar het andere element van de eigen bijdrage van het kind, leidde tot de conclusie dat ik het een andere naam moest geven.

In het algemeen start het niet eerder dan dat een programmerende ouder besluit het kind te programmeren, teneinde zijn eigen positie in de gezags- of zorgzaak te versterken.

Waar het op neerkomt is dat de kinderen in een algehele context van een denigratie- en haatcampagne de rechters ervan zullen proberen te overtuigen dat ze niet met de andere ouder mee zullen moeten, omdat deze het kind haat, omdat deze ouder het kind dermate heeft misbruikt of verwaarloosd dat volledige afwijzing is gerechtvaardigd en dat een rechtbank of een rechter een serieuze fout maakt als hij het kind toewijst aan de andere ouder.

Het gaat daarbij dus om een campagne die dag in dag uit doorgaat om de scenario’s in het geheugen van de kinderen te prenten zodat ze bepaalde uitspraken kunnen doen op het juiste moment om zo de positie van de programmerende ouder te versterken in de rechtszaak om het gezag of de zorg.

Richard Gardner in gesprek met Peter Tromp tijdens de conferentie van 24 juni 1999

Ik wil het nu gaan hebben over de acht belangrijkste symptomen van PAS.

Ten eerste de campagne om de andere ouder te denigreren.

De andere ouder noemen we de slachtofferouder, de vervreemde of verstootte ouder, deze termen worden langzamerhand gemeengoed in de VS. Doorgaans is de slachtofferouder geen misbruikende ouder. Als dat wel het geval is, dan is PAS niet de juiste diagnose. Het betreft alleen die gevallen waarin de ouder een best goede ouder was, een liefhebbende en toegewijde ouder om vervolgens zich te realiseren dat hij het doel is van een haatcampagne.

Er zijn drie categorieën te onderscheiden

In de laagste categorie, is de campagne mild. Het kan 5% van de tijd beslaan in de aanwezigheid van de programmerende ouder en heel intensief zijn, maar als de programmerende ouder er niet is, verlegt het kind zijn aandacht naar de andere ouder en zal opmerkingen maken om te laten zien aan de programmerende ouder dat ze geprogrammeerd zijn om deze dingen te zeggen.

In de hoogste categorie zullen de kinderen in het gezicht spugen van de slachtofferouder, ze zullen verschrikkelijke benamingen gebruiken voor de slachtofferouder. De programmerende ouder zal slechts toekijken en als deze gevraagd wordt om commentaar, zal deze het gedrag rechtvaardigen door te wijzen op de behoefte van het kind zich te uiten, zonder het kind te corrigeren, omdat het geen correct gedrag is of omdat je zo niet tegen je vader spreekt. Er worden ook geen disciplinaire maatregelen opgelegd, waardoor het kind als het ware wordt aangemoedigd op deze manier door te gaan.

Het tweede symptoom zijn de absurde rationaliseringen voor het gedrag.

Als vader aan het kind vraagt: “Waarom haat je je vader zo erg? zal het kind zeggen: “Ik weet het nu even niet, ik vertel het de volgende keer wel. Zeg het me toch nu maar. Omdat je vroeger te hard kauwde bij het eten. Is dat een reden om me nooit meer te zien? Ja dat is een reden.

En als je aan vader vraagt: Wat vind je daarvan? Als hij het zo voelt dan accepteer ik dat.”

Dit is het programmerende proces. Sommige van deze aspecten zijn absurd. Elk voorbeeld dat ik geef, zijn werkelijke voorbeelden uit mijn praktijk. Geen van de voorbeelden is verzonnen. Zo creatief ben ik niet.

Als je het kind vraagt: “Waarom wil je je vader nog meer niet zien? Hij liet altijd boeren. Is dat een reden? Ja dat is een goede reden. En verder? Hij sloeg mijn moeder. Heb je wel eens gezien dat hij je moeder sloeg? Nee, maar mijn moeder zei dat hij dat altijd deed. Heb je het dan ooit gehoord? Nee. Maar hoe weet je dan dat het is gebeurd? Je vader zegt dat hij dat nooit heeft gedaan. Hij zegt dat je moeder liegt en dat hij je moeder nog nooit heeft geslagen. Mijn vader liegt. Mijn moeder liegt nooit, dus mijn vader liegt. Geef me een ander voorbeeld dat je vader wel eens liegt? Dat kan ik nu niet. Ik vertel het de volgende keer wel.”

De verklaringen zijn dus niet reëel.

“Het was thuis nooit leuk, ik haatte ieder minuut. Ik heb hier anders een foto van jou en je zusje, je vader en moeder in Disneyworld, met Donald Duck en Mickey Mouse, met een grote lach op je gezicht. Het lijkt toch dat je het erg naar je zin hebt. Ik haatte ieder minuut ervan. Waarom lach je dan? Ik moest lachen. Hij zei dat ik moest lachen, omdat hij me anders zou slaan. Als ik geen “cheese” zou zeggen om te doen alsof ik lachte, dan zou hij me slaan.”

Je hebt dan van deze absurde rechtvaardigingen voor de campagne. Het mag lachwekkend zijn maar het is onderdeel van de campagne van het kind.

Het derde symptoom is gebrek aan ambivalentie.

Alle menselijke relaties kennen gemengde gevoelens. Dus je zegt tegen een kind: Schrijf de dingen op die je leuk vindt aan je moeder, dingen die je niet leuk vindt aan je moeder, dingen die je leuk vindt aan je vader en dingen die je niet leuk vindt aan je vader. Wat je ziet is dat aan de programmerende ouder alles leuk is, niets negatiefs. Het tegenovergestelde zie je bij de slachtofferouder, daar alleen negatieve dingen. Laten we zeggen dat de moeder het doel is. Ik kom zo meteen nog op het geslachtsaspect. We zien namelijk een verschuiving optreden in die zin dat steeds meer vaders een programmerende rol hebben en moeders het slachtoffer zijn. Dit is een recente ontwikkeling in de VS, waar ik later nog op terugkom.

Laten we zeggen dat de vader het kind geprogrammeerd heeft.

“Ik haat mijn moeder. Ik kan haar niet uitstaan. Kun je niet iets positiefs zeggen? Nee, er is niks goed. In haar hele leven heeft ze niks goed gedaan? Nee. En als je de slechte dingen moet opnoemen wat heeft ze dan gedaan? Ik moest van haar de televisie uitdoen en gaan slapen. Ik mocht geen televisie kijken totdat mijn huiswerk af was. Ze zei dat ik niet buiten mocht spelen met mijn vrienden”.

Het vierde symptoom is de schijnbare onafhankelijkheid van het fenomeen.

Het kind stelt dat al de ideeën van hem of haarzelf zijn en dat het niks te maken heeft met de invloed van de programmerende ouder. De programmerende ouder wil dat het kind dat zegt, omdat de programmerende ouder vaak door de vader of anderen ervan wordt beschuldigd programmerende ouder te zijn. Daarom zegt het kind dat het allemaal zijn eigen idee was en dat moeder er niets mee te maken had. De programmerende ouder zal dan vooral laten benadrukken dat het de opvatting van het kind zelf is en van niemand anders.

Ik herinner me dat een moeder zei:“Nou vertel me, als je tegen me zegt dat je je vader niet wil zien, dan hoef je hem ook niet te zien. Ik respecteer je recht je vader niet te zien. Als ik een advocaat moet inschakelen om ervoor te zorgen dat je je vader niet hoeft te zien, dan zal ik dat doen. Als ik naar het hooggerechtshof moet om ervoor te zorgen dat je je vader niet ziet, zal ik dat doen want ik respecteer jouw recht om je vader niet te zien. Nu dan, wil je je vader zien? Nee, nee. Zie je, hij wil zijn vader niet zien.”

En dan zal het kind zeggen dat het zijn vader niet wil zien. Je ziet het programmeren. Er is ook de boodschap dat hij zo gevaarlijk is dat er een advocaat nodig is en dat de moeder tot het hooggerechtshof van de VS moet gaan.

Je ziet het programmeren en je ziet dat het kind zo geprogrammeerd wordt dat het doet alsof het zijn eigen opvattingen zijn.

Het vijfde symptoom is de reflex van steun van de programmerende ouder in het ouderlijk conflict.

Hoe sterk het bewijs ook is dat de slachtofferouder gelijk heeft en dat de programmerende ouder de schuld lijkt te krijgen, het kind zal daarop reageren door automatisch de kant van de programmerende ouder te kiezen.

Dus de moeder zegt: hij geeft ons geen geld, hij stuurt ons geen geld, hoe moeten we nu eten, we zullen verhongeren, misschien moeten we het huis wel uit, we kunnen geen kleren kopen. Ze creëert het beeld van kinderen die naakt over straat moeten midden in de winter. En dat allemaal omdat de vader het geld niet geeft. En de vader zegt, dat is een leugen, ik heb hier de cheques, daarop staat haar handtekening. Ze heeft het geld dus wel. Het kind zal zeggen dat de cheques vals zijn en zijn vader beschuldigen. Er is geen enkele manier om het kind ervan te overtuigen dat de programmerende ouder liegt. Er is dus altijd steun van het kind.

Het zesde symptoom is het ontbreken van schuld.

Het kind dat in het gezicht van de slachtofferouder spuugt, die de wildste aantijgingen doet, zonder schuldgevoel, zonder enig gevoel van schaamte, zonder enig gevoel van sympathie of empathie voor de slachtofferouder.

Wanneer ik dan tegen het kind zeg: “Je meent dus dat je je vader nooit meer wil zien, in nog geen duizend jaar? Ja dat klopt. En je zegt dat hij moet betalen voor al je kosten van privé-school enzovoort, hoe ver weg ook? Ja dat klopt. Vind je dat wel terecht? Dat je je vader nooit meer ziet en dat hij alleen maar geld hoeft neer te leggen? Ja dat is terecht. Schaam je je daar niet een beetje voor? Nee, ik ben niet schuldig, ik hoef me niet te schamen, vanwege al de dingen die hij deed. Wat deed hij dan? Hij was gemeen. Hij was altijd erg gemeen tegen me. Ik moest van hem naar Disneyworld, ik moest naar films die ik niet wilde zien, hij had van die videofilms.”

Om dit soort belachelijke redenen gaat het. Maar er is geen schuldgevoel, omdat de programmerende ouder dat niet leert. Deze leert het kind geen goede manieren, geen respectvol gedrag, straft niet als het kind niet respectvol is en voorziet niet in een goede omgeving waarin respect kan worden bijgebracht. Deze ouder vraagt dus niet om excuus aan te bieden, zal het kind niet aanspreken op onrespectvol gedrag, zo praat je niet tegen je vader. Het kind wordt zo geen goed gedrag, geen goede normen en waarden bijgebracht in relatie tot de slachtofferouder.

Richard Gardner met Peter Tromp op 24 juni 1999

Het zevende symptoom is het lenen van scenario”s.

Het kind incorporeert in het proces woorden en zinnen die niet passen bij een kind van die leeftijd.

Een voorbeeldsituatie: Vader vraagt moeder:“Laat me even met de kinderen praten. Moeder antwoordt: Ze zijn net uit school, ze kleden zich nu om en ze hebben het te druk om met je te praten, ze gaan zo buiten spelen.” En als de vader dan later terugbelt zegt moeder weer: “Ze hebben geen tijd om met je te praten, we zijn net aan het eten, we zijn aan het dessert, je moet ons niet meer lastig vallen. Ze kijken nu televisie, ze gaan nu naar bed. Je moet ons niet zo lastig vallen.

Vraag je dan later aan het kind: Waarom wil je je vader niet zien? Hij valt ons lastig. Dat is een moeilijk woord voor iemand van jouw leeftijd? Wat betekent dat eigenlijk? Vraag het maar aan mijn moeder. Zij weet het wel.”

Je ziet waar het vandaan komt. Beschuldiging van seksueel misbruik is hiervan meestal een afgeleide, doorgaans in 10 tot 15% van de gevallen. De kinderbescherming wordt dan ingeschakeld en met één telefoontje kan het leven van de vader verwoest zijn.

Een 4 jaar oud meisje: “Waarom wil je je vader niet zien? Hij penetreerde me. Dat is een groot woord voor een 4-jarig meisje. Wat betekent dat. Hij penetreerde? Dat weet ik niet, vraag maar aan mijn moeder, zij zei dat hij me penetreerde.”

U ziet de incorporatie van termen die normaliter niet in de vocabulaire van zulk jonge kinderen zit.

Het laatste symptoom is de overzetting van het programmeren naar de familie van de slachtofferouder.

De grootouders, ooms en tantes hadden voorheen een goede relatie met het kind. Nu wil het kind ineens niet meer met de grootouders of ooms en tantes praten. Als oma belt, zegt het kind: Ik haat je oma en hangt meteen op. De oma meldt dit meteen aan opa en andere familieleden, vervolgens worden verjaardagskaartjes en cadeaus, kerstkaarten etc. retour gezonden. Hierdoor ontstaat er binnen deze groep een enorm verdriet en pijn over het verlies van dit kind, maar de programmerende ouder voelt geen enkele verlies.

Zoals u op de sheet kunt zien. De symptomen zijn verdeeld in drie categorieën van mild tot gemiddeld tot zwaar. Die differentiatie is enorm belangrijk. Als we onderaan de sheet kijken, waar staat “overdracht van moeilijkheden” dan geeft dat een goed idee tot welke categorie een symptoom hoort.

In de overdrachten van het kind van de ene ouder naar de andere, zijn er minimale problemen.

De gemiddelde problemen

Als het kind niet wil gaan, als het kind smeekt, en de programmerende ouder zegt: Zie je dan niet dat ze je haten? Hoor je de boodschap niet? Wat is er met je aan de hand? Ben je blind? Kun je niet zien dat ze je haten? Wat voor vader ben je? Waarom blijf je dan aandringen om je kinderen te zien? Dit zijn zaken die in de rechtbank worden behandeld. Respecteer je hun wensen niet? Zie je dan niet dat ze niet willen gaan? Ga naar je vader, ik krijg moeilijkheden met de rechter als je niet gaat.

Meestal wil de slachtofferouder de kinderen uit het zicht van de programmerende ouder halen. Doorgaans kalmeren de kinderen dan, en is alles in orde. Soms echter starten ze dan toch weer met de campagne. Soms krijgt de programmerende ouder steun van de kinderen zelf. Bijvoorbeeld een 11-jarig meisje dat let op een jonger broertje of zusje, dat dan zegt dat het moet opletten of alles nog wel goed is. Ik zal tegen mama zeggen dat je aardig was tegen papa. Papa ik haat je. Het kind gaat dan terug naar de moeder en vertelt, ik heb gezegd dat ik hem haat.

Het is gewoon om alleen slechte dingen over de slachtofferouder te vertellen. Ze vertellen dat ze er het hele weekend waren, maar iedere minuut ervan haatten. De werkelijkheid is echter dat ze een leuke tijd hebben gehad, maar incidenteel terugvielen in hun rol die ze van de programmerende ouder hebben geleerd.

Richard Gardner met Peter Tromp

In de ernstige vorm zijn bezoeken onmogelijk.

De kinderen weigeren naar de andere ouder te gaan. De programmerende ouder is doorgaans paranoïde, de kinderen geloven dat er sprake was van moord, verkrachting, seksueel misbruik, verwaarloosd, geslagen om ze in huis te krijgen, bloed loopt van de gordijnen, ze willen het huis uitvluchten, zijn paranoïde en geloven dat ze zware straffen zullen krijgen, ondanks dat ze daar geen bewijs voor hebben en dat ze het persoonlijk nooit hebben ervaren. Bezoeken zijn daarom nauwelijks mogelijk in de zware categorie.

Het gedrag tijdens de bezoeken zoals ik dat heb beschreven, de band met de programmerende ouder.

In de milde gevallen is de band met de programmerende ouder meestal goed met uitzondering van het feit dat deze ouder om zijn eigen positie te versterken in een rechtszaak de kinderen goed zal programmeren.

In de zware zaken is de band met de programmerende ouder, die meestal paranoïde is, enorm beschermend, heeft nooit de vader vertrouwd, ook niet in het begin. Ik heb een zaak gehad waarin de moeder weigerde de vader in de woonkamer te laten komen. In recente jaren is dat meer gangbaar geworden. Ik weet niet hoe dat hier in Europa is. Dit is een persoonlijke aangelegenheid. Er was een vrouw, die toen de vader in de verloskamer kwam, tijdens de bevalling tegen de verloskundige zei, als je hem nu niet de kamer uitzet ontsla ik je.

Dit is de uitwas van de afwijzing van de vader, het niet vertrouwen van de vader, die het kind zal laten vallen als hij het vastheeft. Er was een vader die een professioneel footballspeler was, maar de moeder vertrouwde de vader niet om hem het kind te laten vasthouden. Hij kon een voetbal vasthouden, maar niet een baby. Deze dingen zijn absurd, maar dit zijn de uitwassen en de rechtvaardigingen voor de te grote bescherming. De band met de programmerende ouder is doorgaans goed.

Zoals ik al zei, als de vader iemand is die misbruikt, verwaarloost, in de steek laat, dan is de diagnose van PAS niet gerechtvaardigd omdat er sprake was van misbruik en dan is er een totaal andere situatie. Dit is een belangrijk punt.

Ik ga nu iets vertellen over het waarom. Waarom hebben we dit syndroom, waarom gebeurt dit en waarom zag men dit verschijnsel pas sinds begin jaren 80 optreden?

Tijdens de kinderpsychiatrie van daarvoor zag ik het niet en toen dook het plotseling op begin jaren 80. Ik geloof dat de voornaamste reden verband houdt met het feit dat voorafgaand aan de jaren 70, moeders nog niet zo vaak rechtszaken aanspanden met betrekking tot het gezag en de zorg. Bovendien werd in het begin van de 20e eeuw het gezag over een kind meestal niet aan de moeder toegewezen.

In de jaren 60 en 70 vanwege de toen opkomende vrouwenbeweging, kregen vrouwen meer mogelijkheden voor opleiding, gelijke betaling, baanmogelijkheden, al deze dingen die belangrijk zijn en een prachtige ontwikkeling zijn. Mannen begonnen echter te zeggen dat het feit dat vrouwen bij voorrang het gezag en de zorg over kinderen werd toegewezen, discriminatoir was, dat het vooringenomenheid was ten opzichte van mannen, en pleitten voor gelijke kansen voor het verkrijgen van het gezag over en de zorg voor de kinderen. De wetgevers, de rechtbanken, stemden daarmee in en er kwam gelijkberechtiging op dit punt. Wat er gebeurde was, dat het aantal gezags- en zorgzaken toenam omdat nu vaders een kans hadden om gezag en zorgtoewijzing te krijgen. Als resultaat nam het aantal zaken toe en de ouders begonnen de kinderen te programmeren om hun positie in de rechtszaak te versterken.

Tot een aantal jaren geleden, was het mijn ervaring dat primair de moeder de programmerende ouder was, en de vaders werden geprogrammeerd, dus de meeste programmerende ouders waren moeders. En in mijn eerste boek over PAS, dat was in 1987, waren de moeders de programmerende ouders. Ook in mijn tweede boek in 1992 gaf ik aan dat de moeders de programmerende ouders waren. Bij mijn derde boek, dat uitkwam in 1998, begon ik een verschuiving waar te nemen. In de laatste twee jaren is de verschuiving dramatisch. We zien in de VS nu ook veel meer vaders die programmerende ouder zijn, en we zitten nu op ongeveer een 50-50 verhouding en ik denk dat wat er is gebeurd, ten eerste dat vaders mijn boeken hebben gelezen en de technieken hebben geleerd, en zo hetzelfde kunnen als de moeders. Iets anders is dat de kinderen ook steeds meer tijd met de vaders doorbrengen met als gevolg een uitbreiding van de mogelijkheden, tijd en gelegenheid van vaders om de kinderen ook te programmeren. Mijn eigen ervaringen worden bevestigd door vrienden, collega”s, familie in verschillende delen van het land die mij dit terugmelden. En wanneer ik in verschillende delen van de VS ben vraag ik steeds met handopsteking aan mijn gehoor wat nu de ervaringen zijn. Doorgaans is de ervaring dan gelijkelijk over man-vrouw verdeeld.

Van de mensen in deze zaal, die bekend zijn met dit syndroom, was in de meeste gevallen de moeder de programmerende ouder en de vader het slachtoffer. Steek alstublieft uw handen op. Ongeveer een derde steekt nu zijn hand op. Hoeveel hebben gezien dat de vader programmerende ouder was en de moeder het slachtoffer. Ik zie nu maar een paar handen. Dit is wat je ook zag in de VS tot een paar jaar geleden. Nu verandert het en als ik het goed heb, zullen over een paar jaar meer vaders de programmerende ouder zijn, ervan uitgaande dat Europa gewoontes uit Amerika een paar jaar later overneemt.

Helaas bevat uw materiaal geen stuk over de behandeling van PAS. Er is een vergissing gemaakt bij toezending ervan. U heeft citaten van rechterlijke uitspraken waarin de aanwezigheid van PAS werd erkend, maar alle publicaties over PAS zitten er niet bij. Ik ga ervan uit dat dhr. Van Dijk daar alsnog voor zal zorgen.

Laat me iets vertellen over de behandeling en een aantal belangrijke aspecten eruit lichten.

Het PAS is gepolitiseerd. Het is discutabel geworden, omdat bij alles wat naar de rechtbank gaat, een advocaat de ene ouder steunt, en de andere advocaat de andere ouder ondersteunt. Het nodigt advocaten uit om met leugens te komen, met vuilspuiterij, met misvertegenwoordiging om de eigen positie van die advocaat in de procedure op tegenspraak te versterken.

Een andere reden waarom het gepolitiseerd is, is omdat vrouwen altijd de programmerende ouders waren tot een paar jaar geleden. Ik werd bekritiseerd vanwege vooringenomenheid, discriminatie jegens vrouwen, omdat ik zei dat doorgaans vrouwen de programmerende ouders waren. Mijn antwoord was dan dat dat de realiteit was. Ze scholden me uit voor het beschrijven van die realiteit en verloren uit het oog wat de oorzaak van PAS was. De oorzaak was dat de moeders primair zich met de opvoeding van de kinderen bezighielden en dat de kinderen meer binding wilden met de moeder omdat de moeders meer beschikbaar waren, meer toegankelijk en de kinderen wilden bij hun moeder blijven. Met de tijd krijgen vaders evenzeer een band met kinderen en de verhouding wordt rechtgetrokken.

Het probleem dat ik had gevonden, was dat de rechtbanken niet ontvankelijk waren voor afwijzing van het programmerende gedrag. Dit is een centraal probleem. PAS bij een kind introduceren is een vorm van misbruik. Op een bepaalde manier is het zelfs erger dan fysiek en seksueel misbruik. Immers bij fysiek misbruik, komt er een moment dat het kind een punt bereikt waarop het misbruik kan stoppen, bij 12, 13 of 14 jaar. Je kunt dan in verzet komen, je kunt vechten, weglopen. Je bent oud genoeg om de politie te bellen. Op een of andere manier kun je jezelf beschermen. Er komt dus een moment waarop het stopt. Niet dat er daarna geen psychologische effecten zijn, maar het kan stoppen.

Seksueel misbruik kan zeker een kind beschadigen, psychologisch gezien van weinig tot heel veel, afhankelijk van de begeleider die zich ermee bezighoudt maar uiteindelijk is het kind oud genoeg om het te doen stoppen, om het aan te geven en aan het misbruik een eind te maken.

Met PAS echter slijt de band tussen kind en ouder en wordt kapot gemaakt. En na 18 jaar zijn ouder en kind vreemden voor elkaar. De hersenen zijn gevuld met haat, alle gevoelens van liefde, alle goede ervaringen zijn vervangen door de campagne van denigratie. Ook al is er nog wel contact, het is nooit meer hetzelfde. Het is een vorm van misbruik die niet zo gemakkelijk te zien is als fysiek misbruik, waar je wonden en breuken kunt zien. Je hebt medische rapporten. Je kunt bewijzen vinden door medisch onderzoek. Hier is het psychologisch.

De rechtbanken hebben de macht om PAS te genezen. Als een rechter een PAS-ouder zou moeten behandelen, dan zou dat op dezelfde manier moeten als bijvoorbeeld bij een vader die af en toe niet betaalt. In de VS, maar dat zal ook hier zo zijn, als een vader nalaat te betalen, kunnen ze salaris inhouden, of aanzeggen dat hij huisarrest heeft voor het weekend, zodat hij van vrijdagavond tot maandagmorgen thuis moet zijn en als hij niet thuis is, is hij “in contempt of court” dan kan hij gearresteerd worden, kan hij om zijn enkels worden geboeid met elektronisch toezicht, regelmatige telefooncontroles, 24 uur per dag. Ze doen dat vaker met vaders die hun financiële verplichtingen niet nakomen.

Als een rechter tegen een moeder zou zeggen, als de kinderen op vrijdag om 17.00 niet bij het huis van de vader zijn, dan is hier het bevel voor de politie om jou te arresteren, omdat je de kinderen niet op tijd hebt afgeleverd en je zult een weekend in detentie doorbrengen. Ik heb nog niet één rechter zover gekregen om dit te doen, ik heb nog niet één rechter zo ver gekregen om te zeggen tegen zo’n moeder, ik zal je rondleiding in een gevangenis laten geven om je een idee te geven hoe dat daar is. Ik had een kind begin jaren 80, een 7-jarig jongetje, dat een PAS-slachtoffer was, de kinderen zijn zelf ook slachtoffer. Hij zei:

“Is het waar dat als ik niet naar mijn vader ga, dat de rechters mijn moeder dan in de gevangenis stoppen? Is het niet zo dat de rechters mijn moeder in de gevangenis stoppen? Het kind smeekte me, zijn hele lichaam smeekte me om te zeggen, ja de rechter zal je moeder dan in de gevangenis stoppen. Ik zei, nou ja het is mogelijk dat de rechter dat doet, oké, oké, ik ga wel naar mijn vader, ik zeg wel tegen mijn moeder dat zij naar de gevangenis moet als ik niet naar mijn vader, dus ik ga wel”.

Hij smeekte me om dit excuus, ik smeekte de rechters, dit kind heeft dit excuus nodig. De rechters deden het niet, omdat het in de VS in 1999 niet politiek correct is om een vrouw in de gevangenis te stoppen. Het is geen probleem om een man in de gevangenis te stoppen die zijn verplichtingen niet nakomt, een vrouw in de gevangenis is echter politiek incorrect en staat meteen in de kranten.

Nu mannen PAS beginnen toe te passen, is het gemakkelijker. Er zijn zoveel gevallen van PAS in de VS, honderdduizenden, er is een epidemie gaande, zonder enige twijfel. Het moet gebeuren. Het zal ook gebeuren. Nu is het voor de rechter noch makkelijker om een man in de gevangenis te stoppen, als die zijn kinderen niet op tijd aflevert.

Wat ik bedoel is dit. De rechters hebben de mogelijkheid om, wanneer iemand de rechter negeert, om deze te laten opsluiten.

“Contempt of court” heeft doorgaans opsluiting tot gevolg. Ik ken twee staten in de VS die opsluiting tot maximaal 6 maanden toestaan, als een ouder in “contempt of court” is door de bezoekregeling te schenden. Als het een keer gebeurt zal dat grote gevolgen hebben voor PAS.

Ik begon deze presentatie met de mededeling dat ik iets over de behandeling van PAS zou zeggen, namelijk dat wetgevers aan de rechters de bevoegdheid moeten geven om straffen of maatregelen op te leggen als er sprake is van PAS, ongeacht het geslacht van de ouder. Dit is de enig mogelijke behandeling. Psychotherapie zal niet helpen, niets anders zal helpen en ik heb er zeker goed over nagedacht de afgelopen 15 jaar. Er is niets in mijn ervaring dat duidt op een andere aanpak om van PAS te genezen. Ik hoop dan ook dat hetgeen ik vandaag hier heb gezegd enige verandering teweeg zal brengen.

Dank u wel.

Peter Tromp geeft een workshop tijdens de conferentie op 24 juni 1999 in de Grote Kerk van Breda